Zamenhof Büste
Die Büste von Zamenhof, die im Internacia Esperanto Instituto (IEI) en Den Haag.2020 mit einer Maske versehen wurde, hat eine lange Geschichte.
Nach Den Haag kam sie beim 12. Esperanto-Weltkongress (XIIa UK) 1920. Sie stand im August 1920 für alle sichtbar auf dem Podium im Ridderzaal, wo die Plenar-Sitzungen des Kongresses stattfanden. Sie wurde nach dem Kongreß dem Ehepaar Isbrücker (Julia C. und Johannes Rijk Gerardus) als Anerkennung für die hervorragende Leistung bei der Vorbereitung und Durchführung des Kongresses überreicht.
Ganz offensichtlich handelt es sich um eine Schöpfung des polnkischen Bildhauers A. Maske, von der 1910 Kopien (Gipsabgüsse) zu Zamenhofs Geburtstag verkauft wurde. In der Zeitschrift Universo. Internacia revuo por la belo: Heft 1 1910 war eine Werbung mit Foto, das die Identität klar zeigt. Zamenhof hatte in seiner Wohnung in Warschau Modell gesessen.
Der Pola Esperantisto von 1911 nennt den Schöpfer: — S-ro Aŭgusto Maske, glora skulpt- kaj pentrartisto, aŭtoro de busto de nia kara Majstro.
In der Zeitschrift “Rund um die Welt” von 1912 war eine Anzeige mit den Einzelheiten.
Anonco
La pIej bela, ĝis nun ekzistanta busto de D-ro L. L. Zamenhof. Farita en la dom0 de l’ Majstro de la konata pola skulptisto A. Maske en Varsovio, skulptita en natura grandeco, la busto estas laŭ kompetentuloj vere arta ornamaĵo por ĉiu salono. Ĝi estis elmetata en la sal0nego de la zoologia ĝardeno en Antwerpen dum la Esperanto—kongreso kiel ĉefa Esperanto-ornamaĵo. Ĝi estas la pleĵ bona propagandilo por Esperanto-societ0j kaj p0r privatul0j. La pr0fito estas destinita por Esperanto-propagando. La prezo estas: 12 Sm. Transsendkostojn kalkulas konata Dresdena firmo. Aĉetont0j turnu sin al la Esperanto-lnstituto en Dresden — Ständehaus de kie, sendinte respondkup0non ili povas senpage ricevi f0togrataĵojn de ĉi tiu busto. Konataj esperantistaj grupoĵ kaj societoĵ povas pagi po 4 Sm. dum unu jaro en fiksotaĵ templim0j.
In der revuo ESPERANTO 1920 (3) Seite 159 wird sie in dem Bericht über die Eröffnung erwähnt.
Malferma kunsido de la Xll-a Universala Kongreso kaj de la Vl—a Kongreso de UEA
Dimanĉon 8 aŭgusto en la ,Ridderzaal’ Posttagmeze je la tria horo maltermiĝis la pordo de la malnova Kavalira Salonego (Ridderzaal) por la akcepto de la Esperantistaro kaj Solena Malfermo de ĝia XlI-a. Sur la estrado ni vidis jam de longe konatajn personojn kiel S-ron Warden, D-ron Privat, inĝ. lsbriicker, D—ron Mees, S-rojn Stettler, Bruijn, S-inon Cense kaj S—ron Deligny. Malantaŭ ili, kvazaŭ ŝirmanta supera prezidanto, staris la busto de nia kara Majstro, donacita al ia kongreso de S-r0 Maske. Estis sentata la foresto de D-ro Zamenhof, sed spirite li certe ĉeestis. Antaŭ la estrado ĉe ambaŭ flankoj estis la seĝoj por la delegitoj kaj post tiuj la lokoj por la ceteraj kongresanoj. En la mezo troviĝis tablo plene okupita de korlataj jurnalistoj de Esperantujo kaj de Hagaj gazetoj, kies komprenon ili montris per ĉiutagaj detalaj raportoj en Holandaj ĵurnaloj. Entute preskaŭ 400 Esperantistoj plenigis ia salonon, kie ĉiujare la Nederlanda reĝino maliermas 1a Parlamenton. Alta salono el ma1novaj tempoj, la muroj kovritaj per diverskoloraj tapiŝoj, la lustroj simplaj kiel la tuta internaĵo —— sed precipe pro tio io aparta —— kaj en la koloraj fenestroj estas videbaj la blazonoj de la diversaj Nederlandaj graflandoj kaj provincoj. S-ro Warden kiel anstataŭanto de Generalo Sebert, prez. de la K. K. K, malfermis per mallongaj vortoj la kongreson kaj transdonis la prezidon al S-ro lsbriicker el Hag0, prezidanto de la Loka Kongresa Komitato, kiu estis aklame akceptata kiel prezidanto de la XII-a. S-ro Warden el Skotlando estis elektata kiel vicprezidanto kaj S-ro Deligny el Francio kiel sekretario. La honorprezidon akceptis la urbestro de Hago, S-ro Patijn, kaj estis elektata ankaŭ General0 Sebert kiel honora prezidanto.
Der Text läßt vermuten, daß es siĉ bei der Büste, die im Ridderzaal gezeigt und dem Ehepaar Isbrücker geschenkt wurde um das Orginal und nicht eine Kopie gehandelt hat.
Die Zeitschrift “Lingvo Internacia” berichtet 1909 auf Seite 565 über deutscĥe Firmen, die Esperanto für ihre Werbung verwenden:
La germana firmo Weschke, Dresden, entreprenis tre dankindan faron. Ĝi fabrikis gipsajn kopiojn de la bonega Zamenhof busto de l’ skulptisto Maske. Germanaj firmoj nun pli kaj pli estas eldonontaj siajn katalogojn en Esperanto. Seidcl kaj Naumann, kiuj jam presigis grandan katalogon pri skribmaŝinoj, nun ankaŭ eldonas ĝin pri kudramaŝiuoj. Ekzistas katalogoj de Hŭttig A. G. pri fotografaj kameroj kaj de Hugo Zietz, Dresden, pri cigaredoj, orienta fabrikejo de Yenidze.
Die Firma “Gebrüder Weschke” mit Werkstatt und Lager in der Circusstrasse Nr. 45, Eckhaus Pillnitzerstr. (Fernsprecher Amt I, Nr. 6180) hatte einen umfangreichen Katalog mit Gipsabgüssen “anerkannt guter Werke der plastischen Kunst”.
E
s ist nicht klar, in welcher Verbindung der Herr Rudolf Maske, der als Adresse eine “Villa Esperanto in Mockritz” angab zu dem Bildhauer und Maler Augus Maske in Warschau (damals in Rußland) stand. Er schaltete eine Anzeige in der Zeitschrift “La Ondo de Esperanto” vom August 1913 (Seite 24) mit dem bekannten Text.
Laut “Germana Esperantisto: Ausgabe A 1918, Seite 28 hielt er in Dresden im Stadtkaffee am 13. März einen einstündigen Vortrag über Sienkiewicz und erwähnt “Quo Vadis”, das in über 30 Sprchen, darunter auszugsweise in Esperanto übersetzt worden sei.
1913 wird ein Umzug in die Strehlenerstrass 9 in Dresden Mockritz Adresse bekanntgegeben, aber nicht von wo.
Nekrolog in Pola Esperantisto 1934 Seite 42:
Rogó´zin. La 30. 12. 1933 mortis en aĝo de 78 jaroĵ malnova Esperantisto kaĵ dumviva membro de UEA Rudolf Maske. Li komence interesiĝis pri Volapiik, poste dum la Kvara en Dresdeno esperantistiĝis kaj ĉiam vigle interesiĝis pri Esperanto, batalante por homarana interkompreno.
Universo. Internacia revuo por la belo: Heft 5 1910 Seite 150 erwähnt Rudolf Maske in Dresden in einer Liste von “polaj meritaj Esperantistoj” und schreibt: …..kiu tre fruktodone kaj ĉiam preskaŭ mallaŭte laboras por la pola-esperanta movado, malnova kaj varmega esperantisto, ankaŭ aŭtoro de esperanta broŝuro pri fotografado……
Das “Jarlibro de Universala Esperanto-Asocio” von 1934 (Seite 70) ergänzt: “Fidela ano de la Esperantista Rondo de S-ino Hankel.”
Die Zeitschrift “Universo. Internacia revuo por la belo:” hatte 1909 in Heft 5 auf Seite 29 über die Entstehung und den Künstler (mit einem Foto) berichtet:
2. Augusto Maske.
Jam dum la Dresdena kongreso ekzistis busto de nia kara majstro D-ro Zamenhof, sed bedaŭrinde tute ne bela. En Barcelono oni vidis dum la kongreso alian buston ankaŭ ne belan. Hodiaŭ ni havas vere bonan buston de la pola skulptisto Maske, al kiu sidis nia majstro mem kelkajn tagojn. Oni kredas vidi la majstron mem, se oni vidas tiun ĉi mirindan verkon de Maske.*)
Tial oni permesu al ni kelkajn vortojn pri la artisto.
Aŭgusto Maske estis naskita 1848 en la patra bieno Nowawies, gubernio Varsovio en Rusa-Polujo. Li vizitis la gimnazion en Plock kaj jam tie sin montris liaj artaj inklinoj. Dum la latinaj lecionoj li desegnis ĉiujn instruistojn tiel trafe, ke oni sekrete admiris la dekunujaran krimulon. Oni atentigis la patron pri la inklino de lia filo, sed la tempo ne ankoraŭ estis veninta, kiu al la gepatroj konsilis atenti la talentojn de la infanoj. La patro nomis la desegnemon de la filo infana ludo kaj des pli zorgeme deziris veki en li la ŝatadon de la kampkulturado. Ŝerce li diris: „Pentristo pentras panon, kulturisto ĝin havas.“
Feliĉe la bonkora patro ebligis al lia filo daŭre viziti la gimnazion. Post la rebelio de la jaro 1863, kiu per militaj bataladoj terure ruinigis la patran bienon, Aŭgusto finigis sian lernadon eksterlande.
Sed nun li estis devigata ellerni la kampkulturadon. Malfeliĉaj jaroj! Sekrete li sin ŝtelis de la draŝmaŝino al la stablo kaj la penikoj en subtegmenta ĉambreto. Fine li tamen vizitis la artakademiojn en Varsovio kaj Berlino. Schrader kaj Kuslouski estis liaj instruistoj de la pentrarto, ĉe Schaper kaj Cornelius li studadis skulptarton. En Parizo li laboris ĉe Carpeaux kaj partoprenis en la laboroj de l’ majstro por la Nova Opero.
Ankoraŭunu fojon Maske obeis la patron sin okupante je terkulturado. Sed ne longan tempon la animo de l’ artisto tion suferis, li transloĝiĝis al Varsovio kaj malfermis tie skulptejon. Belaj artaĵoj el ĝi eliris, lastan someron la belega busto de nia majstro D-ro Zamenhof, kiu nesupereble bone reprezentas liajn trajtojn kai la ecojn de lia karaktero. M. H. [Marie Hankel ?]
*) La busto estas havebla por 12,5 Sm per D-ro Schramm, Dresden 20 Germanujo.
Es dürfte diese Büste sein, auf die siĉ das Gedicht von Marie Hankel bezieht
La busto.
- Artisto, per mano kaj ilo,
- Jen estas kreinta artajon,
- El simpla, senviva argilo
- Li sciis elveki belajon.
- La bildo sen vortoj parolas,
- Aŭdigas kaŝitan misteron,
- Kaj ion eldiri ĝi volas,
- Esprimi al ni ian veron.
- Aŭdeble, sen ia eksono,
- Gi montras la veron trovitan:
- Eternan animon de 1’ bono,
- Sekrete en ĝi enblovitan.
La Revuo 1910 in der Beilage Seite 103
Zamenhofa Busto. ——Ĉiuj grupoj aranĝas nun ofte propagandaĵn esperantajn fest0jn, en belege 0mamitaj ĉambregoj. Tamen mankas en ili la piej interesa ornamaĵo: la busto de nia kara Majstro Dr Zamenhof. Neniu grupo devus ekzisti sen la busto de nia Majstro, des pli, ke li b0nvolis pozi mem antaŭ la fama pola skulptisto Maske, kiu gin pretigis, kaj ke tieI la busto vera artaĵ0, mm . fidele la trajtoĵn de nia Majstro. Tia bust0, kompreneble, ne povas esti pagata el la kaso de lagmpoj, sed povas esti arangitaj, en ĉiu grava kunvem, monkowktoj, kiuj iom post iom; p)enigas specialan por tio definiIa kason. Ses monat03 sunĉus’ p1ie por pienigi ĝin. La busto en natura gtandn kostas 25 Markojn (Sm, 12,5). Sin lumi al DW Schramm, Dresden, 20. —— 011i povas gin ricevi post pago de Mk. 5, kondice, ke oni oni sendos m restdnb ajn Mk. 20, po 5 Mk. ĉiufoje, en malp1i ol ses m0natoj.