La unua vendredo de la monato estas rezervita por prelego en la germana ĉe la Esperanto-grupo en la domo “Haus am Mierendorffplatz” en la berlina kvartalo Charlottenburg. Dum la aliaj vendredoj, la internacia lingvo Esperanto estas lernata aŭ praktikata per parolado.
Vendredon, la 3-an de februaro 2023, la fokuso estis sur la rilato de Esperanto al movadoj kiuj ne nur lernas lingvon por plezuro, sed ankaŭ asocias ĝin kun “etika” valoroj. Markus Schwantje, kiu estis la manaĝero de la Charlottenburga Bestoprotekta Asocio dum la “imperiestra periodo”, pensis pri bestaj-rajtoj-aktivuloj kaj inkludis la kontraŭulojn de eksperimentoj kun bestoj, vegetaranojn, abstinentulojn, pacifistojn kaj subtenantojn de la vivreformo kaj naturkuracista movado.
Multo, pri kion li parolis pri sia “Ethische Rundschau” (etika cirkulero) aperas nuntempe sub malsama nomo. Ekzemple la kultivado de naturaj legomoj kiel “urba ĝardenado”, aŭ la inklino al natura vivmaniero. En la 3-a numero de 1913 li informis siajn legantojn “Ueber das Esperanto” kaj speciale por lia legantaropri la “etikaj” movadoj , kiuj havis kontaktadresojn aŭ foje proprajn revuojn.
“Agra reformo” estis ankaŭ grava temo por li kaj li mencias, ke Ebenezer Howard, la spirita patro de la movado “ĝardenurbo”, jam havis plurajn 100 partoprenantojn ĉe la 3-a Esperanto-Kongreso en Kembriĝo en 1907 en sia projekto “Letchworth” (norde de Londono ) kaj klarigis la paralelojn inter la ideo de ĝardenurbo kaj Esperanto.En la 10-a Esperanto-Kongreso en Krakovo en 1913, li faris prelegon, kiu instigis la rusan revuon “Ondo de Esperedanto” mem konstati, kiel la aferoj okazas kun la konstruo la nova setlejo progresas kaj kiomgrade la noblaj celoj (malkosta loĝloko por laboristoj, sana medio, memsufiĉo kaj loka provizo, kulturo) povus esti plenumitaj. Komparebla projekto, la Edena fruktokultiva bieno en Oranienburg, estis anoncita en la gazeto “Ethische Rundschau”, same kiel la provizantoj de la “sanmanĝaĵo” tipaj, kiel irma .. el Charlottenburg. Estis natura fruktosuko, marmelado sen kemiaj aldonaĵoj, nuksa butero kaj bongustaj viando-anstataŭaĵoj.
Schwantje ne povas lasi de kritiko de la fakton, ke tro multe da emfazo estas metita sur la sanprofitojn kaj ŝparojn de elspezoj per vegetara nutrado kaj ke la etika aspekto de “ne mortigi bestojn” estas neglektita.
La “natura kuracisto” Wilhelm Winsch el Berlino, kiu ne nur estis centra figugo de la vakcinadkritiko, ankaŭ aktivis en Esperanto. Somere li proponis tion, kio hodiaŭ estus nomata “wellness feriado” en Henkenhagen ĉe la Balta Maro (hodiaŭ Ustronie-Morskie en PL) en la refresigejo “Anker”. Li reklamis tion per reklamoj en internaciaj Esperanto-revuoj kaj tie prezentis siajn metodojn. Lia libro pri “Varmoterapio” estis ankaŭ eldonita en Esperanto kaj havis favorajn recenzojn.
-
-
La revulo Graf Zeppelin kiel modelo por bestaj-rajtoj-aktivuloj
-
Estas signifa kongruo en la rigardo al la tiam tre populara grafo Zeppelin kun lia aerŝipo, kiun multaj konsideris principe neebla. En sia kontribuo “Esperanto kaj la komercisto” Ernst Kliemke el Berlino memoras, ke liaj instruistoj priskribis flugi “pli malpeze ol aero” kiel nesolveblan taskon, simile al la kvadratigon la cirklo. Sed tiu, kiun oni mokis kiel malsaĝulo, triumfis super siaj mokantoj kaj do ankaŭ Esperanto, kiun multaj nomisis kiel neblaa, ish, venkus ankaŭ fine. Schwantje uzas la saman komparon rilate al bestprotekto, kiu devas batali kun multe da rezisto. En 1913, la grafo, kiu estis prezidanto de la Bestprotekta Asocio en Württemberg dum multaj jaroj, invitis la partoprenantojn de kongreso al Friedrichshafen por bankedo kun turneo de la aerŝiphangaro.
Kliemke kaj Schwantje poste iĝis pli proksimaj, ĉar Schwantje vidis siajn ideojn realigita en la “Freyschaften”, kiuj estis fonditaj surbaze de la libro “Fürsten ohne Krone (Princoj sen krono)”, kiun Kliemke publikigis sub la pseŭdonimo “Heinrich Nienkamp”.
Vendrede haveblas ĉe la Esperanto-Grupo 12-paĝa broŝuro kun pli da fonaj informoj kaj bildoj.
-
-
La invento de la Stromline en Charlottenburg en marto
-
La sekva publika prelego, al kiu gastoj estas bonvenaj, okazos vendrede la 3-an de marto 2023 je la 14-a horo en la domo apud Mierendorffplatz. La temo estos la aŭtomobila dezajnisto Oskar Bergmann el Kaiser-Friedrich-Strasse 35. Li estis inter la unuaj, kiuj proponis flulinian korpon. En lia lernejo, kun internaciaj partoprenantaro, li edukis is dizajnistojn. Tion li reklamis en Esperanto-revuoj kaj en la Universala Kongreso de 1913 en Krakovo.
En ĉiuj aliaj vendredoj vi bonvenas aŭskulti kiel sonas Esperanto.